کد مطلب:48845 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » قرآن

در قرآن كريم، منظور از نفس چيست؟ در جاهاي گوناگون مانند نفس واحدة يا حتي يغيروا مابانفسكم در چه معنايي به كار رفته است؟

نفس در اصل به معناي ذات و خويشتن و خويش و خويشتن شيء است. نفس الانسان يا نفس الحجر به معناي خود انسان و خود يا همان سنگ است.

اين معنايي كه براي نفس گفته شد، وسيع بوده و همه اشيأ، حتيبر ذات پاك خداوند اطلاق ميشود; چنان كه ميخوانيم: كَتَبَ عَلَيَ نَفْسِهِ الرَّحْمَةَ (انعام، 12); خداوند رحمت را بر خويش لازم كرده است.

اين معناكه براي نفس گفته شد دو ويژگي دارد:

1. اگر به چيزي اضافه نشود، معناي خاصي ندارد:

2. هر جا استعمال شود، منظور از آن تأكيد لفظي; جأني زيد نفسه يا تأكيد معنا خواهد بود; مانند: جأني نفس زيد.

علامه طباطباييميفرمايند: اين واژه بعدها در انسان; يعني مجموعه جسم و روح به كار رفته است كه حتي بدون اين كه به چيزي اضافه شود معناي انسان و شخص را ميرساند; مانند خَلَقَكُم مِّن نَّفْسٍ وَ َحِدَةٍ; خدا آن كسي است كه شما را از يك شخص آفريد.

گاهي اين كلمه در روح انسان استعمال شده است; زيرا تشخص انسان به علم، حيات، و قدرت است كه قوام هر سه به روح است; أَخْرِجُوَّاْ أَنفُسَكُمُ (انعام، 93) ]فرشتگان ميگويند:[ جان هايتان را بيرون دهيد.

البته اين واژه، گاهي نيز در خون به كار ميرود بدان جهت كه جان جانداران به آن بستگي دارد.

به خلاف معناي اول كه نفس در هر چيزي استعمال ميشود; معناي دوم و سوم جز در انسان كاربرد ندارد وبه يك حيوان يا گياه يا نفس و جان مدبر آنها، نفس اطلاق نميشود.(ر. ك: تفسير الميزان، علامه طباطبايي، ج 14، ص 285، جامعه مدرسين; التحقيق في كلمات القرآن الكريم، حسن مصطفوي، ج 12، ص 197، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي.

)